Kelleci Memet

Yazar

Kemal Tahir; asıl adı İsmail Kemalettin Demir olup 1910-1973 yılları arasında yaşadı. Çocukluk dönemi seferberlik ve milli mücadele yıllarında geçti. İlk öğrenimini farklı illerde yapmak zorunda kaldı. Annesinin vefatı üzerine öğrenimini 10. sınıfta iken bırakıp hayata atıldı; avukat katipliği, ambar memurluğu yaptı. Daha sonraları İstanbul’a döndüğünde gazete ve dergilerde röportaj yazarı, çevirmen, düzeltmen vb. işlerde çalıştı. 1938 yılında hapse girdi ve 12 yıllık hapis hayatını okuyarak ve yazılar yazarak geçirdi. Hayatının sonuna kadar da yazılar yazmaya devam etti.

Kemal Tahir, Türk toplum yapısını anlamaya çalışmıştır; Anadolu insan tipini kendi yaşantısı ve özgün hayat felsefesi içinde ifade etmiş ve bunu da eserlerinde okuyucuya yansıtmıştır. Ayrıca, romanlarında farklı sentezler, eleştiriler ve durum tespitleri yaparak dönemini yansıtmayı görev edinmiştir.

Bunun dışında, Kemal Tahir, Amerikalı yazar Mickey Spillane’in Mayk Hammer karakteri ile yayımladığı kitaplarını çevirmiştir. Orijinal kitapların tamamını çevirdikten sonra “Mayk Hammer’in Yeni Maceraları” ismi ile seriyi kendi kaleminden yazmıştır. Zamanının çok sevilen serisine, Kemal Tahir’in kaleminden, dört yeni roman eklenmiştir.

Kitap

Kelleci Memet; kitapta, 1940’larda Çankırı Cezaevi’nde tutuklu bulunan, ağasını ‘yanlışlıkla’ vurmuş, on beşindeki Kelleci Memet’in hikayesi anlatılır. Kelleci Memet ile birlikte hapishane hayatı ve anadolu insanının yapısı okuyucuya aktarılır. Karakterler doğal dilleri ile konuşurlar. Birbirleri ile olan ilişkileri en doğal halleri ile verilmiştir. Kitap, Kelleci Memet’in hapishaneye neden düştüğü anlatılarak bitirilmiştir.

Kitap yorumu

Bir mahpushanede başlayan kitapta yoksul ve gariban tutukluların hayatına göz atıyoruz; aralarına karışıp tanıyoruz onları. Kurnazlıklarına şahit oluyor, birbirlerine taktıkları lakapları anlamlandırmaya çalışıyoruz. Köy ya da kasaba insanlarının düşüncelerine şahit oluyoruz; kimi uyanık, kimi üçkağıtçı, kimi çıkarcı, kimi de saf. Ancak lafa gelince kimse altta kalmıyor. Hapishanenin düzeni ise apayrı bir konu; Herkes iyi bir konumda olma telaşında.

Mahpushane günleri gelip geçerken mahkumların günlük işlerine, dışarıdan gelen haberleri merakla bekleyişlerine, birbirleri ile atışmalarına şahit oluyoruz. Aralarında oynadıkları oyunları, dükkanda iş kapma yarışlarını gözlüyor ve genç bir mahkum olan Kelleci lakaplı Memet’in hapisteki diğer mahpuslarla münasebetini okuyoruz.

Kelleci Memet’in hapishaneye düşme sebebi ise karışık; Yanında çalıştığı Osman Ağa, karısı vefat edince Ümmühan isminde genç ve güzel birisi ile evlenir. Ümmühan’ın ise Cemile isminde bir kızı vardır. Kelleci Memet, gel zaman git zaman Cemile’den hoşlanır ve Memet ile Cemile’nin evlendirilmesi konuşulur. Memet ile Cemile daha da yakınlaşır. Tabi bu arada Ümmühan, Osman Ağa’nın oğlu Yusuf, Cemile ve Kelleci Memet arasında gizli laflar döner dolaşır ve sonunda Osman Ağa Kelleci Memet’e asabi davranmaya başlar. Kulağına gelen laflar ile de Kelleci Memet, Osman Ağa’ya tavır alır. Ve bir gün Kelleci Memet, Osman Ağa’ya tüfeğini verirken olanlar olur ve Osman Ağa oracıkta ölür; Kelleci Memet de kendini Çankırı cezaevinde bulur.

Kelleci Memet gerçekten katil mi? Yoksa kaza eseri mi oldu? Ve en önemlisi Kelleci Memet sevdiğine kavuşabilecek mi? Okuduğum bu güzel, akıcı ve halk dili ile işlenen kitabı tavsiye ederim. Keyifli okumalar diliyorum!

Kitaptan etkilendiğim birkaç cümleyi burada paylaşıyorum;

• “Bu dünyada ne kadar çetin olursan ol, karşına daha çetini çıkar! En çetini de ölüm.”
• “Bizim köylümüzde akıllı laf neden çoktur da hiç akıl yoktur beyim? Aklımız laf olur çıkar da ondan…”
• “Ben, o güne kadar, kendimi asılmaya alıştırdım sanırdım. Meğer şuncacık alışamamışım! Adam kendi ölümüne bilerek alışamaz çünkü…”

Künye

Yazar: Kemal Tahir

Sayfa sayısı: 321 sayfa

Yayınevi: İthaki Yayınları

Arka kapak

Kelleci Memet’te, Kemal Tahir, 1940’larda Çankırı Cezaevi’nde tutuklu bulunan, ağasını ‘yanlışlıkla’ vurmuş, on beşindeki Kelleci Memet’in hikayesini anlatır.

Memet’in hikayesinin ardında, bu büyük dil ustasının kaleminin anlattığı hep aynı insandır: Cinci Nezir’iyle, Şeker Emin’iyle, Terzi Bekir’iyle tüm bir ezilmiş, yok sayılmış, eğitilmemiş; hem kurnaz ve masum, üstelik alabildiğine şenlikli insanımız…

Kemal Tahir, ‘bu toprakları’ ve ‘insanı’ anlatmaya devam ediyor; kendini tanımak isteyenlere…