TRAKUS Türkiye’nin Kuşları

Kuşlara gönül vermiş ve kuşlar hakkında bilincin oluşmasına katkıda bulunmuş ve bulunmakta olan nice kuş gözlemcisinin gözlemlerini, fotoğraflarını ve bilgileri paylaştıkları çok kıymetli bir eserdir. Eser kuşlar alanında bir ansiklopedi niteliğinde ülkemizde yer alan tüm kuş türlerini içeren bir kuş tanım kitabıdır. Kitapta Türkiye’de tespit edilen 491 tür için 2800 adet fotoğraf kullanılmış, fotoğraflar tanım ve haritalar ile desteklenmiştir.

Kitabın ön sözünde, kitabın oluşmasında gerekli olan fotoğraf, bilgi, tanım ve gözlem yeri gibi detaylı bilgilerin gönüllü katkı sağlayan akademisyenlerden, kuş tanım ekiplerinden, kuş gözlemcilerinden ve fotoğrafçıların desteklerinden faydalanıldığından bahsedilmiş olup 2007 yılından bu yana www.trakus.org bünyesinde gelişen geniş bilgi birikimi, gerek sahada gerekse araştırmada faydalanılabilecek bir kitap biçiminde sunulmuştur.

Kısaca www.trakus.org sitesinden bahsedecek olursak; kuş fotoğraflarının ve seslerinin paylaşıldığı, tür tanımının yapıldığı, forumların, sergilerin ve gözlemlerin olduğu profesyonel olarak veya hobi olarak bu işi yapan kuş severlerin bir araya geldiği kaliteli bir sitedir. Siteye üye olabilir, gözlemci ve fotoğrafçılar ile tanışabilir, forumlarda merak ettiklerinizi sorabilir ve de kendi tür listenizi oluşturabilirsiniz.

Kitaba gelecek olursak, kitabın ilk bölümünde, kitabın sayfa yapısının nasıl okunacağına dair açıklamalar (sfy 12-13) yer almaktadır. Sayfa yapısında, aile adı, tür adı, karşılaştırma/detay görseller, arka plan, türün anlatıldığı tanımsal metinler, mevsimsel dağılım, kuşun kitaba (Trakus Türkiye’nin kuşları kitabına) göre oranı, boyu, kanat açıklığı, ağırlığı gibi ve türkiye haritası üzerinde nerelerde gözlemlendiğine dair detay bilgiler bulunmaktadır. Kuş görsellerinde yer alan kısaltmalar, semboller (E: ergin gibi) ve türler arası farkı gösteren işaretler açıklanmaktadır. Ses ve diğer detay bilgiler için www.trakus.org sitesine başvurulması tavsiye edilmektedir.

Kuşları tanımak isimli bölümde (Syf 14-17) kuş gözleminin nasıl yapılacağına, nelere dikkat edileceğine ve kuş gözlemi için nelerin gerekli olduğuna (dürbün vb) kısaca değinilmiştir. Kuşlarla ilgili gözlem yapılırken dikkat edilecek hususlar; kuş ile ilgili genel gözlem, boyut ve duruş, giysi (renk ve desen gibi ayırt edici özellikler), kuyruk detayı, kafa, gaga, bacak-ayak-tırnak, kanat-kuyruk uzunluğu, uçuşta kanat detayları ve davranış, habitat, ses, mevsimsel yayılış ve göç bilgileri olarak belirtilmiştir. Ayrıca gözlem ile tanımlanamayan türler için gözlem koşullarının yanıltıcılığı, anomali (albino birey gibi) bireyler gibi durumlar kısaca ifade edilmiştir.

Kuşların bilimsel olarak sınıflandırıldığı “aileler” bölümünde (syf 18-43 ) kuşların ait olduğu aileler sırasıyla tanıtılmış ve bireylerin örnek fotoğraflarına yer verilmiştir. Hangi ailenin kaç türü olduğu ve kaçının Türkiye’de kaydedildiği bilgisinin olması ve ilgili aileye ait kuşların kitabın hangi sayfasında bulunabileceği bilgisinin yer alması bu bölümü içindekiler bölümünden daha değerli kılmaktadır.

Kitabın ana kısmını ise tabi ki kuş türlerinin tanımları oluşturmaktadır (syf 44-349). Aileler başlığı altında yer alan türler tek tek açıklanmaktadır. Burada ayrı bir parantez olarak Martılar kısmında seçilmiş dört farklı martı türü kanat, kafa, gövde ve bacaklar açısından iki sayfada incelenmiştir. (syf 174-175)

Kitabın bir sonraki bölümü ise ‘Türkiye kuşları ve biyocoğrafya’ başlıklı kısımdır. (syf 350-353) Hayvanlar açısından kıta hükmündeki bölgelerin tanımlanması (zoocoğrafik bölge) ve bu tanımda Türkiye’nin konumu incelenmiştir. Ayrıca, ülkemizdeki türlerin neden bu coğrafyada olduğu; yükseklik, iklim bitki örtüsü, güneyden esen çöl rüzgarları gibi ögelerle biraz coğrafya bilgisi ile ve biraz da buzullaşma dahil jeoloji bilgisi ile kısaca açıklanmıştır.

‘Türkiye’nin doğal yaşam ortamları’ bölümünde bozkırlar, ormanlar, makiler, yüksek dağlar, kıyılar, akarsular ve göller gibi kuşlar için önemli yerleşim yerleri genel olarak tanıtılmıştır. (syf 354-359)

‘Türkiye’de göç’ bölümünde (syf 360-361); ülkemizin, tanımlanmış 8 ana kuş göçü rotasından “karadeniz-akdeniz” göç rotası üzerinde bulunduğundan bahsedilerek, göç rotasının Türkiye’den geçme nedeninin Türkiye’nin coğrafi konumunun ve yeryüzü şekillerinin çeşitliliği olduğuna değinilmiştir.

Bir sonraki bölümde (syf 361-367), Türkiye’nin Bölgeleri (Akdeniz, Karadeniz,..) ve bu bölgelerde yer alan önemli kuş konumlarına yer verilmiştir (Karadeniz bölgesi kızılırmak deltası gibi).

Kitabın sonlarına doğru ‘Mini Sözlük’ yer almaktadır (syf 368-369). Bu bölümde kuşlarla ilgili bazı teknik ifadelere açıklık getirilmiştir.

Kitabın sonunda ise Türkiye kuş türleri listesi (syf 370-395), liste dışı türler (syf 396-397) , kaynaklar (syf 398-399) , türkçe-latince-ingilizce dizinler (syf 400-411) yer almaktadır.

Kitap hakkındaki düşüncelerim

Bir çok kuş gözlemcisi, kuş sevdalısı tarafından büyük emek ve zaman harcanarak, gerek bilgi olsun gerek fotoğraf olsun yılların tecrübelerinin aktarıldığı bu kitap çok ama çok değerlidir. Arazide kuş gözlemleyenler için bir el kitabıdır, kuşlar hakkında bilgi edinmek isteyenler için bir ansiklopedidir. Kuş türü tanımlanmasında çok detay bilgi vererek doğru tespitin yapılmasını sağlamakla beraber çok sıkıcı olmayan kısa anlatımlarla kuş türü okuyucuya anlatılmaktadır. Ayrıca kitabın kaliteli basımı yıllarca dayanabilecek yapıdadır.

Günümüzde küresel iklim değişikliğinin en çok etkilediği hayvanlar olan kuşlar ülkemizdeki çeşitliliği ile milli servetimizdir. Yaralı bulunan, yuvadan düşen, insan veya doğa etkisi ile zayıf düşmüş kuşların kuş severler tarafından kurtarılması sürecinde yer yer bulunan, kuşları gözlemleyen ve fotoğraflayan birisi olarak kuşlar hakkındaki bilgimizi artırmamız ve kuşlara gerekli değeri verebilmemiz gerektiğini düşünmekteyim. Bu kitap, kapsamlı olması nedeniyle ve gerek profesyonel olsun gerek amatör olsun çok değerli kuş severlerin bilgi birikimini ihtiva etmesi sebebi ile kuş sevgisini artıracak değerli bir kitap olduğunu düşünüyorum. Herkese bu kitabı edinmesini tavsiye ediyorum.

Künye

Yazar/Fotoğrafçılar: http://www.trakus.org kuş gözlemi paylaşımı sitesinde yer alan çok değerli akademisyenlerin, kuş gözlemcilerinin, kuş fotoğrafçılarının ve nihayetinde tüm kuş severlerin katkısı ile hazırlanmıştır.

Sayfa sayısı: 416 sayfa

Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları

İçindekiler

1- Teşekkür

2- Fotoğrafçılar

3- Sunuş

4- Önsöz

5- Kitabın kullanımı

6- Kuşları tanımak

7- Aileler

8- -Ailelerin bölüm bölüm tanıtılması-

9- Türkiye kuşları ve biyocoğrafya

10 – Türkiye’nin doğal yaşam ortamları

11 – Türkiye’de göç

12 – Önemli gözlem alanları

13- Mini sözlük

14 – Türkiye kuş türleri listesi

15 – Liste dışı türler

16 – Kaynaklar

17 – Türkçe dizin

18 – Latince dizin

19 – İngilizce dizin

Arka kapak

İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basımı yapılan kitabın arkasında yer alan tanıtım yazısı aşağıdaki gibidir;

Eşsiz doğa güzelliği ve canlı çeşitliliğine sahip ülkemizin tüm kuş türlerini içerisinde barındıran; metinlerinden görsel malzemesine kadar tümüyle özgün olması açısından “ilk” kuş tanım kitabı niteliğindeki TRAKUS Türkiye’nin Kuşları; doğa ve kuşlara olan ilgisini geliştirmek isteyenlere rehberlik etmek için hazırlandı.

7 gram ağırlığı ile Çalıkuşu’ndan 3 metre kanat açıklığına sahip Kara Akbaba’ya; dünyanın en hızlısı Gök Doğan’dan en güçlüsü Kaya Kartalı’na ülkemizde görülen 491 kuş türü; 2800 fotoğraf, her türe ait dağılım haritası; tanım bilgisi ve karşılaştırma tabloları ile bu kitapta yer alıyor.

2007 yılında, kuş fotoğrafçıları ve kuş gözlemcileri için bir paylaşım platformu olarak kurulan www.trakus.org internet sitesi üyelerinin katkılarıyla, 25 kişilik gönüllü bir ekibin yıllarca süren çalışmasıyla tamamlanan bu kitap ile ülkemizde bulunan kuş türlerini gerçek fotoğraflarından izleyebilir, onlarla nerede ne zaman karşılaşabileceğinizi ve kuşları tanımlamayı öğrenebilirsiniz.